કૃષિ પ્રકારો
1. જીવન નિર્વાહ ખેતી : -
ભારતના ખેડૂતની આર્થિક સ્થિતિ આજે પણ પ્રમાણમાં નબળી છે. નાના કદના ખેતરોમાં મોંઘાદાટ બિયારણો ,ખાતર અને જંતુનાશકોનો ઉપયોગ કરવો પોસાય તેમ નથી. ખેતરમાં થતું અનાજનું ઉત્પાદન પોતાના પરિવારના ઉપયોગ જેટલું જ થાય છે. ,જે તેના કુટુંબોના ભારણ પોષણમાં જ વપરાય જાય છે. માટે આવી ખેતીને જીવન નિર્વાહ કે આત્મ નિર્વાહ ખેતી કહેવામાં આવે છે.
2. સૂકી ખેતી : -
વરસાદ ઓછો પડે છે ,સિંચાઈની અપૂરતી સગવડ અને માત્ર વરસાદ પાર આધારિત હોય તેવા વિસ્તારોમાં માત્ર જમીનમાં સંગ્રહાયેલા ભેજના આધારે એક જ પાક લેવામાં આવે છે. તેને સૂકી ખેતી કહે છે. અહી જુવાર,બાજરીઅને કઠોળ જેવા પાણીની ઓછી જરૂરિયાત વાળા પાકો થાય છે.
3. આર્દ ખેતી : -
જ્યા વરસાદનું પ્રમાણ વધુ છે અને સિંચાઈની સગવડ પણ વધુ છે તેવા વિસ્તારોમાં આર્દ ખેતી કરવામાં આવે છે. વરસાદ ન પડે કે ઓછો પડે ત્યારે સિંચાઈ દ્વારા વર્ષમાં એક કરતા વધુ પાકો લઈ શકાય છે. જેમાં ડાંગર,શેરડી,કપાસ વગેરેની ખેતી થાય છે.
4. સ્થળાંતરિત (ઝુમ )ખેતી : -
આ પ્રકારની ખેતીમાં જંગલોમાં ઝાડો કાપીને તેને સળગાવીને જમીન સાફ કરી ત્યાં ખેતી કરાય છે અહી બે-ત્રણ વર્ષ ખેતી કરાય છે.જમીનની ફળદ્રુપતા ઘટતા આ વિસ્તાર છોડી દઈને બીજી જગ્યાએ આજ રીતે ખેતી કરવામાં આવે છે. આ ખેતીને ઝૂમ ખેતી પણ કહે છે. આ ખેતીમાં ધ્યાન પાક કે શાકભાજી ઉગાડાય છે.
5. બાગાયતી ખેતી : -
બાગાયતી ખેતી એક ખાસ પ્રકારે થતી ખેતી છે. એમાં રબર, ચા, કોફી, કોકો, નાળિયેરી ઉપરાંત સફરજન,કેરી,સંતરા,દ્રાક્ષ , આંબળા , લીંબુ, ખારેક વગેરે ફળોની ખૂબજ માવજત સાથે ખીતી કરાય છે. આ પ્રકારની ખેતીમાં વધુ મૂડી રોકાણની જરૂર પડે છે. સાથે સાથે પરિવહનની સુવિધા પણ હોવી જોઈએ
6. સઘન ખેતી : -
જ્યા સિંચાઈની સુવિધા વધી છે ત્યાં રાસાયણિક ખાતરો , કીટનાશક અને વિવિધ પ્રક્રિયામાં યંત્રોના વ્યાપક ઉપયોગથી ખેતીમાં યાંત્રીકરણ આવી ગયું છે. આ પ્રકારે થતી ખેતી ને સઘન ખેતી કહે છે. આ ખેતીમાં રોકડિયા પાકોનું વાવેતર વધુ પ્રમાણમાં કરાય છે. આ ખેતીમાં આર્થિક વળતરને મહત્વ અપાતું હોવાથી તેને વ્યાપારી ખેતી પણ કહે છે.
No comments:
Post a Comment